|
Uzależnienia
Zjawisko narkomanii wciąż rozwija się nie tylko wśród dorosłych i
młodzieży, ale także wśród dzieci, dotykając coraz niższych grup
wiekowych. Problem narkomanii wnika głębiej w nasze życie codzienne,
większości ludziom kojarzy się ze strzykawkami, igłami, heroiną, a
narkomania z osobą żyjącą na marginesie społecznym. Jest to jednak
problem znacznie głębszy. Powszechnie używane papierosy, alkohol,
tabletki uspokajające, czy nasenne społeczeństwo traktuje jako
bezpieczne i nie w kategoriach narkotyków, a przecież wszystkie te
środki są środkami odurzającymi.
Rozwój zjawiska narkomanii związany jest ze zmianą stylu życia Polaków;
szybkie tempo życia, coraz większe wymagania stawiane pracownikom,
studentom, uczniom, pogoń za pracą, afirmacja odniesienia sukcesu i
nieskrępowanego działania, upadek autorytetu rodziców, kryzys wartości
religijnych, bezrobocie, wszystkie te czynniki i wiele innych
sprawiają, że coraz więcej osób sięga po środki odurzające.
KLASYFIKACJA NARKOTYKÓW, ICH DZIAŁANIE, WYJAŚNIENIE PODSTAWOWYCH POJĘĆ
Substancje, które nazywamy narkotykami można podzielić według
nastepujących kryteriów:
- Materiału, z którego powstał narkotyk
- narkotyki naturalne
- opium
- morfina, kodeina
- narkotyki półsyntetyczne
- heroina
- narkotyki syntetyczne
- metadon
- Rodzaju powodowanego uzależnienia
- uzależnienie psychiczne
- uzależnienie fizyczne
- oba rodzaje uzależnień
- Sposobu w jaki narkotyk oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy
- substancje działające opóźniająco na układ nerwowy
- substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy
- substancje wywołujące zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym
NARKOMANIA: stałe lub okresowe używanie w celach nie medycznych środków
odurzających lub substancji psychotropowych albo środków zastępczych, w
wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich.
NARKOTYKI: są to związki chemiczne pochodzenia roślinnego lub
otrzymywane syntetycznie mające właściwości przeciwbólowe, uspokajające,
pobudzające, odurzające w celu doznania ich wpływu na ośrodkowy układ
nerwowy.
UZALEŻNIENIE: określa stan, w którym człowiek nie potrafi obyć się bez
danej substancji. Wyróżniamy dwa rodzaje uzależnień:
- fizyczne - rodzaj uzależnienia powodowanego przez opiaty, barbiturany,
pociągające za sobą objawy łaknienia, gdy zaprzestanie się przyjmowania
danej substancji.
- psychczne - narastająca potrzeba psychologiczna przyjęcia narkotyku,
którego odstawienie może wywołać objaw złego samopoczucia, oraz stany
lękowe. Towarzyszyć temu może zjawisko tolerancji.
TOLERANCJA: jest to określenie odporności na dany środek w wyniku czego
dla pozyskania pożądanego efektu zachodzi konieczność zwiększenia dawek
przyjmowanego narkotyku.
SUBSTANCJA PSYCHOTROPOWA: każda substancja pochodzenia naturalnego, w
tym grzyby halucynogenne, lub syntetycznego działająca na ośrodkowy
układ nerwowy, określoną w wykazie środków odurzających stanowiących
załącznik do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dn. 24.04.1997 r.
wraz ze zmianami (Dz.U. nr 103/2000).
I. Substancje działające opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy
OPIUM - jest substancją wykorzystywaną m.in. jako surowiec do produkcji
leków. Otrzymywany jest poprzez nacinanie jeszcze zielonych makówek maku
lekarskiego.
MORFINA - Głównie wykorzystywana jest w przemyśle farmaceutycznym, w
nieznacznym procencie produkowana jest sposób pozaprzemysłowy. Wystepuje
ona w postaci białego proszku, w pigułkach a także pod postacią
roztworów.
HEROINA - jest półsyntetycznym, pochodnym związkiem morfiny, wytwarzana
z surowca, którym jest opium. Po raz pierwszy wyprodukowana jako lek
odzwyczajający od morfiny. Heroina może występować w postaci białego lub
beżowego proszku lub brązowego zwanego "brown sugar" a także w postaci
płynnej.
BARBITURANY - są to pochodne kwasu barbiturowego. Występują w postaci
pastylek, kapsułek, czopków lub w płynie. Barbiturany mają właściwości
hipnotyczne i uspokajaące. Przyjmuje się je doustnie, doodbytniczo lub
dożylnie. W mniejszych dawkach wykorzystywane są w medycynie do leczenia
epilepsji i bezsenności.
LEKI USPOKAJAJĄCE I HIPNOTYCZNE - wykorzystuje się w medycynie w związku
z ich działaniem przeciwbólowym i właściwościami uspokajającymi. Środki
te często też są stosowane przez narkomanów, którzy przyjmiją je
doustnie, doodbytniczo lub domięśniowo.
II. Środki pobudzające ośrodkowy układ nerwowy
KOKAINA - środek ten, jak początkowo wszystkie narkotyki używany był w
medycynie do znieczuleń. Kokaina pochodzi z liści krzewu koka.
CRACK - narkotyk stanowiący odmianę kokainy. Nazwa pochodzi od dźwięku
jaki wydaje podgrzewanie kawałków spalonego narkotyku, z ang. "to
cracle" - strzelanie, trzaskanie. Wytwarzany jest poprzez mieszanie
proszku kokainowego z eterem lub proszkiem do pieczenia, różnymi
aktywatorami chemicznymi oraz wodą.
KHAT - jest to roślina pochodząca z Afryki Południowej i Madagaskaru.
Liście krzewu mają kolor purpurowo - brązowy z wierzchu błyszczący.
Głównym alkaloidem khatu jest cathinone. Pozwala on na wydobycie dużych
pokładów energii.
AMFETAMINA - w wyniku prac nad aminami w 1910 roku wynaleziono
substancję, którą ochrzczono amfetaminą. Początkowo wykorzystywana do
leczenia niekontrolowanych napadów snu. Po roku 1950 obrót amfetaminą
został zabroniony. Teraz produkowana jest w celu zapełnienia rynku
narkotykowego.
ECSTASY - jest narkotykiem syntetycznym, wydzielona została w 1914 roku
z gałki muszkatołowej. Już nieznaczna ilość tego narkotyku powoduje
zaburzenia w pracy mięśni szczękowych, nerwu wzrokowego i podnosi
znacznie ciśnienie.
III. Substancje wywołujące zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym
KONOPIE INDYJSKIE - marihuana, haszysz, ziele, czaj, maryśka, trawka,
bhang, gandzia - to zaledwie kilka z różnych określeń preparatów
pochodzących z roślin Cannabis sativa L, inaczej zwaną konopią indyjską.
Narkotyk ten można jeść, pić, lub jak to się najczęściej czyni w Europie
i Ameryce, palić.
MARIHUANA - sprzedawane nielegalnie na czarnym
rynku. Ich najistotniejszym psychoaktywnym składnikiem jest 9 -
tetrahydrokannabinol (9 - THC lub THC).
Nazwą MARIHUANA określa się ususzone - kwitnące i owocujące wierzchołki
oraz liście konopii. Najczęściej jest to mieszanina suchych liści i
kwiatostanów żeńskich osobników rosliny, wygladem przypominająca nieco
suszoną natkę pietrszki.
HASZYSZ czyli żywica kannabis - to produkt wytworzony poprzez młócenie
materiału roślinnego w celu oddzielenia wytwarzających żywicę części
roślin od elementów balastowych.
OLEJ HASZYSZOWY - otrzymuje się go w wyniku destylacji zmielonych lub
posiekanych konopi indyjskich, Do organizmu podawany jest wraz z
dymem. Olej haszyszowy spalany jest w specjalnych fajkach, ewentualnie
przyjmowany jest doustnie. Ponadto olej haszyszowy może zostać użyty do
powleczenia papierosa (w niewielkich ilościach) a następnie spalony.
Objawami zażycia narkotyków uzyskanych z konopi są: podniecenie, sny na
jawie, ogólna błogość, depresja, sen. Zażyciu towarzyszy ogólna
wesołość, brak koordynacji ruchowej, przekrwienie gałek ocznych,
nadwrażliwość zmysłów. Długotrwałe zażywanie prowadzi do wychudzenia,
zaburzeń snu, zapalenia krtani i oskrzeli, apatia, trudności z
koncentracją, zmienności nastrojów.
LSD 25 - jest to narkotyk otrzymywany z pasożytniczego grzyba zwanego -
sporyszem, który zawiera trujące alakloidy. LSD jest nieobliczalnym
narkotykiem, którego zażywanie wywołuje stany świadomości sprzyjające
popełnieniu samobójstwa, samookaleczeniu, wielodniowym zaburzeniom
percepcji. Decyduje o wszystkim wpływ narkotyku na układ nerwowy.
GRZYBY HALUCYNOGENNE - spośród pięciu tysięcy odmian grzybów znanych
przez człowieka - około 80 odmian posiada właściwości psychoaktywne.
Spośród wszystkich grzybów wywołujących halucynacje, na uwagę zasługują
dwa gatunki:
- GRZYBY PSYLOCYBLE (Psylocyble mexicana/ astecorum)
- MUCHOMOR CZERWONY (amanita muscaria), gdyż właśnie te są współcześnie
używane ze względu na właściwości psychodeliczne.
PROFILAKTYCZNA DZIAŁALNOŚĆ - WYJAŚNIENIE POJĘCIA
Profilaktyka jest to "odpowiednie działanie, które ma na celu
zapobieganie pojawianiu sie i/ lub rozwojowi danego zjawiska w
konkretnej społeczności. Profilaktyka może również polegać na promowaniu
alternatywnych zjawisk w stosunku do tych, które usiłuje się wyrugować".
(Kompendium Wiedzy o Profilaktyce, praca zbiorowa, F. Bruno,
Zapobieganie, t. I, rozdz. 2 str. 6, Biuro ds. Narkomanii, Warszawa 1996).
Wyróżniamy 3 stopnie profilaktyki:
PROFILAKTYKA I STOPNIA - ma na celu zapobieganie wzrostowi i
rozprzestrzenianiu się zjawiska wśród szeroko pojetej społeczności. Jest
ona wprowadzana w życie przez: kampanie informacyjne w środkach masowego
przekazu, zapewnienie społeczeństwu odpowiednich środków ochrony,
promocję alternatywnych zjawisk w danym środowisku społecznym i kulturowym.
PROFILAKTYKA II STOPNIA - jej celem jest zapobieganie rozprzestrzenianiu
się i wzrostowi zjawiska w zagrożonej społeczności. Obejmuje ona
kampanie informacyjne, modyfikację prawa i zarządzania w celu promocji
pozytywnych zmian w zachowaniu społeczności o wysokim stopniu ryzyka
lub w celu zapobiegania ekspansji danego zjawiska oraz szkolenie
nauczycieli i osób realizujących program zapobiegania.
PROFILAKTYKA III STOPNIA - ma na celu zapobieganie zjawisku recydywy i
nawrotom. Polega ona na informowaniu i szkoleniu konkretnych osób,
bezpośrednim oddziaływaniem na jednostkę, a także utworzeniu doraźnych
struktur i ośrodków - baz leczenia i rehabilitacji.
Duże wsparcie dla osób uzależnionych i ich rodzin niesie pomoc
społeczna. Jej struktura administracyjna od 1 stycznia 1999 roku
przedstawia się następująco:
- Administracja rządowa:
- Minister Pracy i Polityk Socjalnej
- Wojewoda
- Administracja samorządowa:
- Samorząd Wojewódzki
- Powiat Samorządowy
- Gmina
Wspieranie polityki państwa w zakresie przeciwdziałania zjawisku
narkomanii, ograniczenia rozprzestrzeniania się patologii społecznej,
przestępczości poprzez:
- organizacje pozarządowe
- wypracowanie skutecznych metod profilaktyki narkomanii
- promocje zdrowia i propagowanie form zdrowego stylu życia
- rehabilitacje i readaptację osób uzależnionych
- działalność informacyjno - edukacyjna
Poradę i pomoc możecie Państwo uzyskać pod adresem:
Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR
ul. św. Katarzyny 3
31-063 Kraków
tel./fax 012 430 61 35
Poradnia jest czynna:
poniedziałek - piątek w godz. 9.00-17.00
poradnia@monar.krakow.pl
http://www.monar.kki.pl/
|