Pedagogika specjalna

SURDOPEDAGOGIKA: to dział pedagogiki specjalnej. Zajmuje się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu: osób niesłyszących i słabo słyszących.

PRZYCZYNY GŁUCHOTY:

1. Wada wrodzona
   - głuchota dziedziczna (spowodowana przyczynami genetycznymi)
   - głuchota wrodzona (spowodowana zatruciami i chorobami wirusowymi
   przebytymi przez matkę w okresie ciąży, konfliktem serologicznym)
2. Wada nabyta
   - głuchota nabyta w czasie porodu (urazy okołoporodowe)
   - głuchota nabyta po urodzeniu w czasie życia osobniczego:
   (a) choroby okresu noworodkowego i wczesnego dzieciństwa np. zakażenia, zapalenia opon mózgowych, przewlekłe zapalenie ucha środkowego
   (b) urazy mechaniczne
   (c) urazy chemiczne
   

Surdopedagogika stosuje różne klasyfikacje osób z wadą słuchu, zależnie od kryterium:

Podział ze względu na miejsce uszkodzenia analizatora słuchowego:

1. Zaburzenia słuchu centralne:
   Powstają w następstwie uszkodzenia części korowej analizatora słuchowego.
2. Zaburzenia słuchu obwodowe:
   - zaburzenia przewodzeniowe (powstają przy uszkodzeniu tzw. przewodzącej części analizatora słuchowego - ucha zewnętrznego i środkowego)
   - zaburzenia odbiorcze - percepcyjne (polegają na uszkodzeniu części odbiorczej analizatora słuchowego - ucha wewnętrznego nerwu słuchowego - organów, które przetwarzają drganie dźwiękowe na impulsy nerwowe)
   - zaburzenia mieszane - kombinowane (są następstwem uszkodzenia części przewodzeniowej i odbiorczej analizatora słuchowego)

Podział ze względu na czas występowania wady:

1. Wada prelingwalna - gdy uszkodzenie wystąpiło przed okresem nabycia mowy ustnej
2. Wada interlingwalna - gdy dziecko zaczęło uczyć sie mowy, ale nie opanowało jeszcze całego systemu symboli słownych i znaków międzywyrazowych, tworząc strukturę gramatyczną języka
3. Wada postlingwalna - gdy uszkodzenie słuchu nastąpiło po opanowaniu mowy. Są to osoby ogłuchłe

Podział ze względu na stopień uszkodzenia (utraty słuchu):

1. Głuchota całkowita - stan zupełnego braku uczynnienia analizatora słuchowego
2. Głuchota częściowa - charakteryzuje się słyszeniem obniżonym w różnym stopniu
   - głusi z resztkami słuchu (ubytek przekracza 80 dB)
   - niedosłyszący (głusi z ubytkiem słuchu 40 - 80 dB)

Podział ze względu na dodatkowe (sprzężone) uszkodzenia:

1. Głuchoniewidomi
2. Osoby z wadą słuchu i uposledzeniem umysłowym
3. osoby z wadą słuchu i kalectwem narządów ruchu

ROZWIJANIE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ I UMIEJĘTNOŚCI SAMOOBSŁUGI

Bardzo ważną rolę na samym początku spełniają rodzice. Powinni obserwować dziecko i umieć udzielić odpowiedzi na pytania:

• czym najchętniej zajmuje się dziecko gdy jest pozostawione same sobie
• czym się interesuje
• jakimi zabawkami i jak długo się bawi
• jaki jest jego stosunek do ludzi go otaczających
• jakimi gestami najczęściej się posługuje
• jakie wyrazy i zwroty odczytuje z ust
• czy potrafi samo zadawać pytania
• jak reaguje na prośby i zakazy (wykonuje je natychmiast, czy trzeba je kilka razy powtarzać)
• czy jest zrównoważone, nadpobudliwe, bystre, powolne, wesołe, uparte czy tez obojętne

Takie opisy zachowań pozwalają ustalić sposób postępowania z dzieckiem. Konieczne jest także nauczanie dziecka określonych zachowań i działań jak również nauka rozpoznawanie przedmiotów. Ważne jest aby dany przedmiot nie był przedstawiony tylko w jednej sytuacji, np. do miski można nalać zupę, można w niej umieścić owoce, może nawet służyć jako foremka do piasku. Przedstawiamy dziecku przedmiot w różnych sytuacjach wymawiając jednocześnie nazwę tego przedmiotu. Nie wymagamy natomiast od dziecka prawidłowej artykulacji w jego słownych wypowiedziach.

POCZĄTKI NAUCZANIA DZIECKA Z WADA SŁUCHU:

1. Wzbudzic zainteresowanie nauką
2. Pamiętać, że nauczanie to droga do rozwoju mowy, osobowości i charakteru
3. Zajęcia systematyczne i konsekwentne
4. Kształtowanie nawyków prawidłowego zachowania w społeczeństwie
5. Używamy pewnych, codziennych zwrotów wskazując jednocześnie na układ ust podczas ich wypowiadania
6. Pokazując pewne przedmioty najpierw zwracamy uwagę na ich charakter, poźniej na kształt i barwę
7. Nie krytykować i okazywać niezadowolenie podczas wspólnie wykonywanych czynności, ale tak długo je ćwiczyć, aż będą wykonywane prawidłowo
8. Utrwalamy te same ćwiczenia przez kilka dni, urozmaicając je aby się nie nudziły
9. Stosować ćwiczenia odpowiednio dobrane do sytuacji, tematu, otaczającej rzeczywistości
10. Stosowane zabawki podczas ćwiczeń identyfikować z realnymi przedmiotami
11. Stopniowo przechodzić do zadań naśladujących
12. W rozwoju zdolności mówienia wykorzystywać nie tylko resztki słuchu (jeżeli jeszcze jest), ale i wzrok

Od 4 roku życia wychowaniem dziecka głuchego zajmuje się przedszkole specjalne. Jego cele:

• zapewnienie rozwoju fizycznego, psychicznego i zdrowia
• przyswojenie wiadomości i umiejętności związanych z otaczającym światem
• zapewnienie podstawowych umiejętności odczytywania z ust i posługiwania się mową w zakresie znanych mu, spotykanych w życiu codziennym wyrazów i słów

SPOSOBY KOMUNIKOWANIA SIĘ OSÓB Z USZKODZONYM SŁUCHEM

1. Metoda migowa:
   Możemy tu mówić o systemie językowo - migowym, w którym stosuje się porozumiewanie językiem migowym uzupełniając końcówki fleksyjne znakami daktylograficznymi
2. Metoda kombinowana:
   Składa się na nią stosowanie w procesie porozumiewania się mowy ustnej w formie graficznej lub dźwiękowej, alfabetu palcowego i znaków migowych
3. Metoda totalnej komunikacji:
   Uwzględnia wszelkie drogi porozumiewania się np. drogę migową, daktylografię, mowę ustną
4. Metoda ustna (oralna):
   Wykorzystuje różne drogi kontaktu z uczniem do opanowania przez niego mowy ustnej. Stosuje wrażenia wzrokowe, dotykowe, czuciowe.
   Niektóre formy tej metody:
   a) m e t o d a m a t c z y n a - s ł o w n a (metoda całościowego uczenia mowy ustnej, oparta na podstawach fonetyczno - psychologicznych)
   b) m e t o d a s ł u c h o w o - u s t n a (rewalidacja opiera się na wcześniejszym wychowaniu słuchowym i treningu słuchowym. Wykorzystuje resztki słychu, mowę w formie graficznej i dźwiękowej)

DO NAJCZĘŚCIEJ OBECNIE STOSOWANYCH METOD NAUCZANIA MOWY NALEŻĄ:

1. Metoda analityczno - syntetyczna:
   Stosowana w szkołach dla dzieci głuchych w nauczaniu mowy, czytaniu i pisaniu. Obejmuje nastepujące elementy dydaktyczne:
   1. pogadanka
   2. wyodrębnienie z pogadanki wyrazu podstawowego (nazwy przedmiotów, osoby, zwierzęcia), umieszczenie wyrazu podstawowego pod obrazkiem
   3. wymawianie wyrazu
   4. czytanie wyrazu podstawowego
   5. odpoznawanie wyrazu podstawowego wśród innych
   6. analiza literowa i dźwiękowa wyrazu podstawowego, wyodrębnianie nowej litery w wyrazie podstawowym
   7. wymawianie nowej litery
   8. synteza poznanych liter w wyrazy i wymawianie tych wyrazów
2. Metoda analityczno - syntetyczno - dźwiękowa
   1. analiza artykulacyjna (słowna)
   2. analiza i synteza graficzno - wzrokowa
   3. czytanie z elementarza

DZIECKO UCZY SIĘ MOWY PRZEZ NAŚLADOWNICTWO.

MOWA CZYNNA - słownictwo, które dziecko rozumie i którym się posługuje
MOWA BIERNA - słownictwo znane, ale występuje nie umiejęność stosowania go. Ten rodzaj mowy jest pierwszy.